تحریک جریان مستقیم فرا جمجمه‌ای (یا تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال) یا به اختصار TDCS به یک روش غیر تهاجمی برای تحریک مغز اطلاق می‌شود که در آن از جریان الکتریکی برای اثرگزاری بر فعالیت‌های قشر مغز استفاده می‌شود. ایده اصلی پشت این روش آن است که افزایش یا کاهش فعالیت نواحی خاص مغز، باعث می‌شود عملکردهای خاصی از مغز تقویت یا سرکوب شوند. تحریک جریان مستقیم فرا جمجمه‌ای یا TDCS در واقع یکی از انواع تحریک الکتریکی فرا جمجمه‌ای یا TES است.
تحریک الکتریکی فرا جمجمه‌ای یا TES چیست؟
این روش یکی دیگر از روشهای درمانی علوم اعصاب است که به مجموعه ای از تکنیکهای تحریک الکتریکی مغز گفته می شود که به صورت غیرتهاجمی و با قراردادن پد الکترود بر روی سر انجام می گیرد. مهمترین نوع این تحریک ها؛ تحریک فراجمجمه ای با جریان مستقیم (tDCS) است که تحریک مغز با جریان بسیار خفیف برق مستقیم (در حد یک میلی آمپر یا یک هزارم آمپر) انجام می گیرد.
این روش برای اختلالاتی مانند افسردگی؛ سوء مصرف مواد و پارکینسون بسیار موثر و کارآمد است. روشهای دیگر تحریک الکتریکی عبارتند از :
- تحریک فراجمجمه ای با جریان متناوب (tACS)
- تحریک فراجمجه ای با نویز تصادفی (tRNS)
- و تحریک الکتریکی بصورت پالس (tPCS)
که تمامی این سیستم ها در مراکز سایبر راه اندازی شده اند. هرکدام از این تکنیک ها برای برخی اختلالات کاربرد دارند و مناسب هستند و با صلاحدید و تشخیص دکتر اسداله پور به کار برده می شوند.
این روشها هیچگونه درد و آسیبی به همراه ندارند و نیازی به بیهوشی نیز وجود ندارد. دوره درمان تحریک الکتریکی مغز معمولا کوتاه است. تاثیر این درمان معمولا بسیار سریع است و از حدود جلسه پنجم اثرات درمانی آشکار می شوند.
کاربردهای تحریک الکتریکی فرا جمجمه‌ای مغز عبارتند از:
- افسردگی
- میگرن
- استرس و اضطراب
- بازتوانی پس از سکته مغزی
- اختلالات خواب
- رفتارهاي مخاطره جويانه (اعتياد، الكل، سيگار و….)
- بهبود توانمندی های شناختی مانند
- حافظه
- یادگیری
- توجه و تمرکز
- بی اشتهایی و پرخوری
- وزوز گوش
- دردهای مزمن
اثرات درمانی TDCS چیست؟
تأثیر بر افسردگی
برخی پژوهش‌های اولیه شواهدی از پتانسیل روش TDCS برای کمک به درمان یا کاهش برخی از علائم افسردگی ارائه کرده‌اند.
اگرچه این یافته‌های اولیه امیدوار کننده به نظر می‌رسند، اما بسیار ابتدایی و مقدماتی هستند و تأیید کامل کارایی و ایمنی این کاربرد بالقوه TDCS، به تحقیقات بیشتری نیاز دارد. تا آن موقع بعید است که TDCS به این زودی‌ها به یک درمان پزشکی “متداول ” برای درمان اختلالات خلقی تبدیل شود.
امکان تأثیر بر کیفیت خواب
نتایج یک پژوهش کوچک که روی شش فرد مبتلا به بی‌خوابی انجام شده، حاکی از آن است که کاربرد TDCS روی قشر خلفی‌جانبی پیش‌پیشانی مغز در هنگام خواب باعث بهبود “راندمان خواب” این افراد شده است به این معنی که این روش باعث کاهش زمان مراحل سبک‌تر خواب و در عین حال افزایش مدت مراحل عمیقتر خواب شده است.
با این حال ، باید به خاطر داشت که همچنان محدودیت‌های مهم بسیاری برای کاربرد این مطالعات اولیه وجود دارد. به عنوان مثال ، تعداد افراد در گروه‌های نمونه‌ای که این روش برایشان امتحان شده هنوز هم بسیار اندک است و برای تأیید کامل این یافته های اولیه، به نمونه‌های آماری بسیار بزرگتری نیاز است. ثانیا، برخی از این مطالعات فقط برای افرادی با شرایط و بیماری‌های خاص (مانند سندرم بعد از فلج اطفال) انجام شده و هنوز مشخص نیست که در افرادی که به آن مشکلات خاص مبتلا نیستند نیز لزوما نتایج مشابهی مشاهده می‌شود یا خیر.
تأثیر بر علائم اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD)
ADHD یا “اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی” اختلالی است که در آن فرد مبتلا دچار افزایش “تکانشگری” و عدم توانایی در تمرکز روی یک موضوع است. تحقیقات اولیه‌ای درباره امکان تاثیر TDCS در بهبود و احتمالا کاهش برخی از علائم اصلی ADHD انجام شده است.
تأثیر بر حافظه کاری
حافظه کاری نوعی حافظه کوتاه مدت است که به توانایی فرد در نگه داشتن مجموعه‌ای از اطلاعات در حافظه، در حالی که به طور فعال در حال دستکاری و پردازش آن‌هاست، اشاره دارد.
یک نمونه از کاربرد این نوع حافظه آن است که به یک نفر یک شماره تلفن را بگویند و از او بخواهند به هر یک از ارقام آن عدد “1” را اضافه کرده و بعد شماره جدید شده را تکرار کند. “حافظه کوتاه مدت” معمولاً فقط به قسمت اول کار (یعنی به خاطر سپردن شماره تلفن اولیه) اشاره دارد، در حالی که “حافظه کاری” هم این بخش و هم قسمت بعدی (یعنی “دستکاری شناختی” این اطلاعات) را شامل می‌شود.
امکان تأثیر بر یادگیری و کسب مهارت
برخی شواهد اولیه حاکی از آنند که TDCS ممکن است بر توانایی فرد در یادگیری و آموزش مهارت‌های جدید تأثیر داشته باشد.
به عنوان مثال، طبق یک پژوهش، استفاده از TDCS در افرادی که سعی داشتند نمادهایی را حفظ کنند، باعث بهبود مهارت پردازش اعداد و دیگر توانایی‌های عددی شده است که اثرات آن تا شش ماه پس از درمان اولیه هم ادامه می‌یابد. به طور مشابه، پژوهش‌های دیگری نیز گزارش کرده‌اند که وقتی قشر حرکتی اولیه مغز با استفاده از TDCS تحریک می‌شود، یادگیری مهارت‌های حرکتی بهبود می‌یابد.
امکان تاثیر روش tDCS در تسکین و کنترل درد (در بیماری‌های مرتبط با درد مزمن)
معمولا درمان بسیاری از مشکلات مرتبط با درد مزمن مانند فیبرومیالژیا دشوار است. بخشی از این مساله به دلیل آن است که برخی روشهای درمانی “متداول” مانند استفاده از مسکن‌های حاوی مخدر اغلب باعث عوارض جانبی نامطلوب شده و حتی خطر اعتیاد و وابستگی به آن‌ها بالا است.
با این وجود، یافته‌های اولیه امیدوارکننده‌ای وجود دارند که نشان می‌دهند روش TDCS قابلیت این را دارد که برای درمان (یا حداقل مدیریت بهتر) درد در بعضی شرایط و بیماری‌ها مورد استفاده قرار بگیرد.
با این وجود، اگرچه نتایج اولیه امیدوار کننده‌اند، اما برای آن که روش TDCS بتواند به یک درمان پزشکی رسمی و تایید شده و گسترده برای مدیریت درد تبدیل شود، تحقیقات بیشتری لازم است.
امکان تأثیر بر زمان واکنش / سرعت پردازش اطلاعات
نتایج حاصل از یک پژوهش اولیه روی ۱۲ داوطلب سالم حاکی از آن است که استفاده از TDCS بر سمت چپ قشر خلفی‌جانبی پیش‌پیشانی مغز، زمان واکنش کلامی را بهبود می‌بخشد ( کاهش می‌دهد).
اگرچه نویسندگان این پژوهش این نظر را مطرح می‌کنند که این تاثیر ممکن است به دلیل افزایش انعطاف‌پذیری عصبی ایجاد شده باشد، اما به تحقیقات بیشتری (روی گروه‌های آماری بسیار بزرگتری) برای تأیید این یافته‌ها و نیز به دست آوردن مکانیسم‌های اساسی درگیر در این اثرات بالقوه نیاز است.
بیشتر بدانیم: تاثیر درمان با TDCS
این روش درمانی گاهی در کنار دیگر روشهای علوم اعصاب به صورت ترکیبی استفاده می شود از جمله نوروفیدبک و RTMS.
برای استفاده از TDCS باید نوار مغزی (CQ) و یا نقشه مغزی (QEEG) تهیه شود و نیاز به این درمان توصیه شود و همچنین پروتکل درمانی متناسب برای هر فرد تعریف می‌گردد.
تعرفه هر جلسه درمان TDCS چقدر است؟
برای اطلاع از هزینه ها مطلب مربوط به هزینه TDCS را مطالعه کنید یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
جهت درمان با TDCS در مشهد می توانید به مرکز اعصاب و روان نوین مراجعه بفرمایید.
مرکز اعصاب و روان نوین با ارائه خدمات
- روان درمانی و مشاوره
- روانپزشکی
- نوروتراپی
- تست‌های روان سنجی
در خدمت شما عزیزان است. برای مطالعه بیشتر روی هرکدام کلیک کنید وهمچنین به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.
۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳
۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳
